Kastelen & buitenplaatsen in Nederland
Laatste update
12 mei 2017
Bezoeker
Hoge Huis
Het Hooge Huys
Reghthuysplein 13
2421 BE Nieuwkoop
Provincie Zuid Holland
|
Noorderbreedte Oosterlengte |
52° 9'1.68"N 4°46'47.05"O |
Geen kerktoren, geen watertoren, maar de toren die hoorde bij de woning van Johan van Buijtewech, ambachtsheer van Nieuwkoop. Het huis werd gebouwd in 1618, de toren volgde in 1627.
In 1618 werd het Gemeentelantsreathuys of het Hoge Huis gebouwd op het Reghthuysplein in Nieuwkoop, in opdracht van Johan de Bruyn van Buytewech. Het linkergedeelte van het huis was bestemd voor bewoning, terwijl het rechtergedeelte in gebruik was als raadhuis, gerechtsgebouw en gevangenis. Dit bleef zo tot in 1628 een nieuw Gemeenlantsraethuys werd gebouwd, het huidige Rechthuis. De officiële reden was dat het Gemeentelantsreathuys te klein was geworden voor het bestuurlijk apparaat. De oppervlakte van het nieuwe Reghthuys was echter nauwelijks groter dan dat van het Hoge Huis. De ambtenaren verhuisden naar het Reghthuys, waardoor Johan de Bruyn van Buytewech zelf de beschikking kreeg over het hele Hoge Huis. De ingebruikname van de hele woning door Johan van Buijtewech zal er toe hebben geleid dat bij de woning een toren werd gebouwd. De gevelsteen in de toren met het jaartal 1627 duidt hier op.
Tegen het Hoge Huys, dat nu geheel tot zijn beschikking kwam liet Johan de Bruyn van Buytenwech in 1627 een 35 meter hoge speeltoren bouwen. Wellicht moest hij hiermee zijn belangrijkheid of zijn adellijke status, of wellicht beide, onderstrepen. Het geheel kreeg hierdoor een soort kasteelachtig aanzien; in de ogen van Johan dan. Johan verbleef niet permanent in Nieuwkoop. Hij woonde in Den Haag, waar hij een statig huis bezat aan het Plein. Aan de Warmoezenierstraat aldaar liet hij ook een hofje bouwen, dat één van de mooiste van Den Haag is geworden. Het werd dan ook ontworpen door de befaamde architect Pieter Post. Het hofje heet nog steeds 'Het Hofje van Nieuwkoop'.
Het is altijd tobben geweest met de toren van Nieuwkoop. Al in de zeventiende eeuw, niet lang na het gereedkomen van de toren moest al de eerste restauratie worden uitgevoerd. Er werd een tweede huid aangebracht met een dikte van een halve steen. Toen ook is de wapensteen op de oostgevel aangebracht. Deze wapensteen, vertoont een alliantiewapen. Het is het alliantiewapen van Johan de Bruyn van Buytenwech en zijn vrouw Cornelia van Duyvelandt van Rhoon. Het wapen van Johan komt ook voor op een grote grafsteen, die op de begraafplaats van de Nederlands Hervormde Kerk van Nieuwkoop, nog geen honderd meter ten zuiden van de toren, zijn graf dekt.
De toren werd omstreeks 1816 voorzien van luidklokken. De klokken waren afkomstig uit de toren van de hervormde kerk. Die was in die periode zo bouwvallig geworden dat gevreesd werd voor instorting. Nadat de oude kerk in 1821 was afgebroken en vervangen door een nieuw gebouw, bleven de kerkklokken echter in de toren van het hoge huis. Dat hoge huis was inmiddels ook gedeeltelijk afgebroken. Vanwege bouwvalligheid werd de rechterkant in 1816 gesloopt. De linkerkant werd toen hersteld totdat ook die in 1859 in handen van de slopers viel. De toren, die voor een gedeelte was gebouwd op de buitenmuur van het gemeenlantsraethuys, miste daardoor een belangrijke steun. Bovendien waren door de bepoldering en de daarmee gepaard gaande inklinking van de grond en daling van het grondwaterpeil de houten funderingen gedeeltelijk boven het grondwater gekomen waardoor verrotting optrad. Hierdoor zakte de toren langzamerhand scheef. In 1927 hing de toren ruim 80 cm uit het lood. Onder leiding van de gemeenteopzichter Pieterse werd de toren in dat jaar voorzien van een houten korset en met behulp van vijzels weer loodrecht gezet. Bovendien bracht hij verbeteringen aan in de fundering.
Toch raakte de toren steeds meer in verval onder meer door de roestvorming in de ankers die in de zeventiende eeuw waren aangebracht als versterking tussen de binnen- en buitenmuur. Dit leidde tot een uitgebreide restauratie in 1957 onder leiding van architect Van der Sterre. Bij die restauratie werden de natuurstenen horizontale banden uit de binnenmuur zoveel mogelijk herplaatst in de buitenmuur waardoor het oorspronkelijke uiterlijk van de toren weer zichtbaar is. De in de toren aanwezige stenen, waarop de familiewapens van De Bruijn van Buijtewech zijn afgebeeld, dateren van na 1640 en zijn waarschijnlijk aangebracht bij de zeventiende eeuwse ommetseling van de toren.
In de kastelengids van de ANWB staat vermeld dat de toren ramen heeft van een kerktoren. Deze zijn echter bij restauraties vrijwel verdwenen of dichtgezet. Boven de eerste verdieping heeft de toren nog enkele vensters, die met helder rood geschilderde luiken zijn afgesloten
Functie
- kantoor
Synoniemen
Etymologie
Relevante links
Eigen site kasteelRijksmonument nummer
Literatuur
